Een informatief en hoopgevend congres over zeespiegelstijging
Op maandag 6 maart bezocht ik het congres Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Dat programma is een initiatief van de minister van Infrastructuur en Waterstaat en de Deltacommissaris. Het is gestart in 2019 en eindigt in 2026. Directeur-generaal Water & Bodem Jaap Slootmaker en de nieuwe deltacommissaris Co Verdaas verzorgden de aftrap van een bijeenkomst die ik als zeer informatief en ook hoopgevend heb ervaren.
Annemiek Roelink van het ministerie I&W en Jos van Alphen, adviseur strategie en kennis in de staf van de deltacommissaris, lichtten daarna het Kennisprogramma Zeespiegelstijging toe. Zij schetsten de mogelijkheden om Nederland voor de langere termijn veilig te houden als de zeespiegel stijgt. Het goede nieuws dat ik tijdens het congres hoorde: Nederland kan een zeespiegelstijging van vijf meter aan. Kanttekening, bij dat optimisme: alle maatregelen om Nederland veilig te houden gaan veel zand, tijd en ruimte kosten.
Beschermen, meebewegen, zeewaarts
Tijdens het congres presenteerden overheden, bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties hun eindrapportages over de denkrichtingen ‘beschermen’, ‘meebewegen’ en ‘zeewaarts’. ‘Beschermen’ bouwt voort op deels al bekende maatregelen zoals het verhogen van dijken of het wegpompen van overtollig water. ‘Meebewegen’ kijkt naar aangepast landgebruik of bebouwing om water meer ruimte te geven. En de denkrichting ‘zeewaarts’ benut ruimte op zee om toekomstige knelpunten op te lossen, zoals bij hoogwater in rivieren.
Uitvoerbare én betaalbare opties
Wat blijkt: alle de drie opties technisch, fysisch en ruimtelijk uitvoerbaar. Zo zouden we in de verre toekomst zelfs die zeespiegelstijging tot vijf meter aan moeten kunnen. De jaarlijkse kosten om de drie opties te realiseren zijn vergelijkbaar, behapbaar en bedragen ongeveer 1 miljard euro per jaar voor de komende tweehonderd jaar.
Dit decennium eerste keuzes maken
Definitieve keuzes maken is niet meteen nodig. Maar als we voorbereid willen zijn op misschien wel 2.5 meter zeespiegelstijging rond 2100 dan zullen we later dit decennium wel de eerste keuzes moeten durven maken – ook al blijven er nog onzekerheden. De uitvoering van de plannen om Nederland te beschermen tegen zeespiegelstijging zal veel tijd kosten. Het duurde bijvoorbeeld ook vijftig jaar om de Deltawerken te realiseren. Vanuit dat oogpunt bezien, is 2100 niet ver weg. Een ding is zeker: het is verstandig om nu al ruimte te reserveren voor toekomstige opgaven, zoals minister Harbers in zijn ‘Water & Bodem sturend’-brief van november 2022 al aangaf.