Blauwalg en botulisme

Blauwalgen zijn eigenlijk geen algen of wieren. Het zijn bacteriën. Een andere naam ervoor is cyanobacteriën. Ze leven van licht, koolstofdioxide en voedingsstoffen in het water. Als er veel voedingsstoffen in het water zitten en het warm is, kan dat een blauwalgenbloei veroorzaken. Tijdens een bloei kunnen de vele blauwalgen een drijflaag vormen. Omdat de onderkant van de drijflaag afsterft, komen gifstoffen (toxines) in het water terecht. (Niet alle blauwalgen maken toxines aan.) Als het water een vreemde kleur heeft of als er een stinkende laag met algenbrij op het water ligt, ga dan niet zwemmen en geef dit door aan de waterbeheerder.

Een laag waterpeil, hoge watertemperatuur en stilstaand water zijn het ideale klimaat voor blauwalg. Daarom zien de waterschappen de meldingen van blauwalg met droogte en hitte toenemen.

Blauwalg kan veel gezondheidsklachten veroorzaken, zoals oorontsteking, huidirritaties en hoofdpijn. Je hebt kans op schade aan je lever of zenuwstelsel als je de substantie binnenkrijgt. Rijkswaterstaat, waterschappen en provincies raden het daarom sterk af om te gaan zwemmen in water waarin blauwalg is geconstateerd. Weten waar blauwalg is gemeld? Check voordat je gaat zwemmen zwemwater.nl of de Zwemwater-app.

Waterschappen experimenteren met verschillende technieken om de natuurlijke aangroei van blauwalg te verminderen. Zo worden in Zoetermeer geluidsgolven ingezet, testen ze in Waalwijk cilinders met aluminium en doen we onderzoek om de blauwalgen met waterstofperoxide te bestrijden.

Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging, veroorzaakt door een bacterie die veel voorkomt in water met een laag zuurstofgehalte. Voor deze bacterie zijn temperaturen boven 20°C en een eiwitrijk milieu (bijvoorbeeld een dode vogel) ideale omstandigheden. De bacterie vermeerdert zich dan snel en scheidt daarbij een giftige stof (botuline) af. Vooral watervogels en vissen hebben daar last van. Ze vertonen verlammingsverschijnselen en stikken uiteindelijk. Omdat botulisme zeer besmettelijk is voor dieren, is het belangrijk dat zieke en dode dieren zo snel mogelijk worden verwijderd.

• Watervogels vertonen verlammingsverschijnselen aan kop en vleugels. Ze verdrinken vaak doordat de nekspieren verlamd zijn.
• Vissen vertonen verlammingsverschijnselen. De dode vissen komen pas na een aantal dagen bovendrijven.
• Honden lopen met stramme poten of vertonen verlammingsverschijnselen en ze eten en drinken niet. Alleen honden met een wondje in de maag zijn gevoelig voor botulisme.
• Paarden en runderen kauwen traag, slikken moeilijk, hebben last van veel speeksel.

Gevolgen voor mensen

Botulisme bij mensen is zeer zeldzaam. Toch is het een gevaar als er botulisme in het zwemwater zit, door de kans op besmetting van ziektes uit bijvoorbeeld rottende kadavers. De symptomen zijn misselijkheid, overgeven, moeheid, duizelig, droge mond en buikklachten. Daarna kun je last krijgen van dubbel of wazig zien, slecht verdragen van licht, moeite met spreken en slappe arm- en beenspieren.

Niet zwemmen bij dode dieren

Ga daarom niet het water in op plaatsen waar dode dieren drijven en laat er ook geen kinderen spelen. Raak de zieke of dode dieren niet aan. Meld aan GGD, gemeente, beheerder of provincie dat je een dood dier hebt gezien.

• Zwem niet in water waarin dode dieren liggen.
• Raak geen dode dieren met blote handen aan.
• Liggen er dode vogels of vissen in het water? Meld dit bij de gemeente of het waterschap in uw regio. Zij kunnen de dode dieren opruimen en verdere maatregelen nemen.

De bacterie die botulisme veroorzaakt komt veel voor in water waar het zuurstofgehalte laag is. Door hitte en droogte ligt het zuurstofgehalte in de Nederlandse wateren lager dan normaal, waardoor er meer botulisme is.

Op www.zwemwater.nl vind je actuele informatie over de waterkwaliteit van alle officiële zwemwaterlocaties. Delfland controleert de kwaliteit van het oppervlaktewater in de zwemplassen en geeft de bevindingen door aan de Provincie. Zij geven aan of u er veilig kunt zwemmen. Deze informatie vindt u op zwemwater.nl of op het informatiebord bij de locatie zelf.