Waterzicht 008: Dijkbeheer vraagt om samenwerking: terugblik op kennisdag waterkeringbeheerders

Waterkeringen zijn van levensbelang in onze delta. De komende 30 jaar moet ongeveer 2.000 kilometer aan dijken worden versterkt om Nederland veilig en leefbaar te houden. Deze enorme opgave vraagt om intensieve samenwerking, innovatieve oplossingen en een veerkrachtige aanpak van alle waterkeringbeheerders. Ruim 400 waterkeringbeheerders komen daarom ieder jaar samen voor een kennisdag. Waterschappen, Rijkswaterstaat, technische universiteiten, Deltares en adviesbureaus wisselen dan inzichten uit over de toekomst van ons dijkbeheer, tonen innovaties en delen bijzondere presentaties.

Het thema dit jaar, ‘Ons dijkbeheer doet ertoe’, onderstreepte het belang van dijkzorg voor de samenleving. Voor de aanwezigen is dat vanzelfsprekend, voor vele Nederlanders blijven het werkzaamheden die zich buiten hun zichtveld afspelen. Voor mij kreeg het woord ‘ons’ dit keer een diepere betekenis: dijkbeheer vraagt namelijk meer dan de inzet van deze 400 professionals alleen. Waterveiligheid is niet alleen een technische opgave, maar ook een maatschappelijke.

Burenhulp en zelfredzaamheid bij rampen

Zo belichtte kolonel Michiel Verlinden de gevolgen van geopolitieke spanningen voor ons leger. We zijn gewend aan militaire bijstand bij grootschalige crises, zoals tijdens de wateroverlast in Limburg in 2021. Maar als het leger elders wordt ingezet, moeten waterschappen en hulpdiensten zich voorbereiden op extra taken. Dit vraagt om meer weerbaarheid van de samenleving. In plaats van enkel te reageren op rampen, moeten we inzetten op een cultuur van burenhulp en zelfredzaamheid.

Harm Goossens, algemeen directeur van het Rode Kruis liet zien hoe zijn organisatie kan bijdragen aan deze maatschappelijke weerbaarheid. Het Rode Kruis heeft ruim 10.000 getrainde vrijwilligers en 20.000 ‘ready2helpers’. Zeven waterschappen werken al samen met het Rode Kruis, en deze samenwerking kan een waardevolle aanvulling zijn op de vrijwillige dijkwachten die in sommige regio’s opnieuw worden opgeleid. Ook het belang van noodpakketten om 72 uur zelfvoorzienend te zijn, werd ook weer benoemd. De overheid zou wel moeten faciliteren om deze pakketten financieel bereikbaar te maken zodat iedereen – ongeacht inkomen – zich kan voorbereiden op overstromingsrisico’s.

Kunstmatige intelligentie en waterbeheer

Technologische ontwikkelingen spelen een steeds grotere rol in waterbeheer. Erdinç Saçan besprak tijdens de kennisdag de kansen en risico’s van kunstmatige intelligentie (AI). De ontwikkelingen gaan enorm snel, en we lopen op sommige vlakken achter de feiten aan. AI is zeer geschikt om de inventarisatie van oplossingsrichtingen te verrijken, maar we moeten tegelijkertijd kritisch blijven en niet blindvaren op AI bij het formuleren van de eindoplossing.

Ook nieuwe technieken in dijkbewaking kwamen aan bod. Zo worden steeds vaker vliegtuigen met infraroodcamera’s ingezet om wellen vroegtijdig te detecteren—plekken waar water onder een dijk doorsijpelt, wat kan leiden tot het falen van de kering. Daarnaast blijken wellenplugs en wellentorens effectieve innovaties om deze risico’s te beheersen en dijkfalen te voorkomen. Tot slot werd besproken hoe Large Language Models kunnen bijdragen aan het voorspellen van extreme waterstijghoogtes.

Verder samenwerken aan waterveiligheid

Deltacommissaris Co Verdaas onderstreepte het belang van kennisontwikkeling én kennisdeling. Daar ben ik het mee eens. In een tijd waarin klimaatverandering en verstedelijking de druk op ons waterbeheer vergroten, moeten we samen blijven werken aan innovatie en veerkracht. De uitdagingen voor onze waterveiligheid zijn groot, maar deze kennisdag liet zien dat we beschikken over de kennis, het netwerk en de energie om ze aan te gaan.