Waterzicht 006: Klimaatverandering beperken? Met systemisch denken en handelen liggen er volop kansen

"Het is vijf voor twaalf. De klimaatdoelstellingen van Parijs raken uit zicht en met de komst van President Trump hebben klimaatsceptici de wind in de zeilen. Klimaatambities worden afgezwakt, terwijl de gevolgen van traag klimaatbeleid nu al zichtbaar zijn voor onze generatie. De vraag hoe de kosten van klimaatmaatregelen eerlijk verdeeld kunnen worden, blijft een conundrum – ofwel, een ingewikkeld vraagstuk of denkspel. Het is wrang te bedenken dat we wereldwijd 2,4 triljard dollar uitgeven aan defensie: dat is acht keer meer dan het bedrag dat rijke landen tijdens de Klimaatconferentie in Bakoe (2024) hebben toegezegd om ontwikkelingslanden te helpen met klimaatmaatregelen."

Overshoot and Collapse

"Die klimaatverandering was ook het centrale thema van een bezinningsbijeenkomst waar ik op 15 december vorig jaar aan deelnam. De bijeenkomst was georganiseerd door Wouter van Dieren die als lid van de Club van Rome 55 jaar geleden bijdroeg aan het rapport ‘Grenzen aan de Groei’. Hij is ervan overtuigd dat de wereld nu een proces van ‘Overshoot and Collapse’ doorgaat. Het doet denken aan de tekenfilmfiguur Wile E. Coyote, die boven een afgrond blijft rennen om niet te vallen maar het toch aflegt tegen de zwaartekracht. Geen opwekkende boodschap dus."

"Wat mij echter erg aansprak was dat de deelnemers aan de bijeenkomst niet gevangen bleken in doemscenario’s. Er waren vele lezingen met concrete, innovatieve ideeën om de vele crises het hoofd te bieden. Het toont maar weer eens het belang aan van investeringen in research, opschalen van innovaties en ngo-initiatieven."

"Marjan Minnesma (Urgenda) vertelde bijvoorbeeld over een duurzaam landbouwmodel dat perspectief biedt aan boeren, onze voedselvoorziening veiligstelt en de natuur de kans geeft om te herstellen. Een investering van nog geen 2 miljard Euro brengt het zesvoudige op als de effecten (zoals gezondheidswinst) in samenhang worden bezien."

Opwarming onconventioneel afvlakken

"Gaia Vince, auteur van het boek ‘Nomad Century’ vertelde dat ondanks de inzet van hernieuwbare energiebronnen de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde doorzet. We zitten nog steeds op een traject van een 4 graden Celsius stijging aan het einde van deze eeuw. Zo’n stijging zou grote delen op aarde onbewoonbaar maken. Daarom is het belangrijk om onconventionele manieren te bestuderen om deze stijging af te vlakken en daarmee tijd te kopen om de energietransitie te kunnen voltooien."

"Hans van der Loo (Instituut voor Geïntegreerd Economisch Onderzoek) pleitte daarom voor onderzoek naar geo-engineering om de aarde te koelen door bijvoorbeeld kunstmatige wolken te maken die zonlicht weerkaatsen. Helaas rust er nog een taboe op terwijl de mensheid onbewust de afgelopen 100 jaar een enorm geo-engineering experiment heeft uitgevoerd door in korte tijd zoveel broeikasgassen uit te stoten. Opmerkelijk was de suggestie dat de vermindering van de uitstoot van zwaveldioxide door de scheepvaart ook heeft bijgedragen aan de temperatuurstijging van de afgelopen decennia."

Onvoldoende mineralen beschikbaar

"Tenslotte was er een indrukwekkende presentatie van Simon Michaux (Associate Professor Mineral Processing and Geometallurgy, Geological Survey Finland). Volgens hem zijn er niet genoeg mineralen beschikbaar om fossiele brandstoffen volledig te vervangen door zonne- en windenergie. We hebben ook oplossingen nodig voor momenten zonder zon of wind, wat het mineralentekort nog groter maakt. Oplossingsrichtingen die wel kunnen werken zijn reactoren van gesmolten thorium, het genereren van hoge temperatuurwarmte door ijzerpoeder te verbranden, ammonia verbrandingsmotoren en nieuwe batterij technologieën. Drie van de vier genoemde technologieën zijn commercieel toepasbaar."

"Kortom, het mag dan vijf voor twaalf zijn, met doemdenken en onverschilligheid zijn we niet geholpen. Met systemisch denken en handelen liggen er volop kansen."