Toekomstscenario's: vaker wateroverlast en tekorten aan zoetwater

Impact van klimaatverandering

Eind april publiceerde kennisinstituut Deltares de Deltascenario’s 2024. Hierin staat welke impact klimaatverandering en de uitstoot van broeikassen zullen hebben op Nederland in 2050 en 2100. De problemen als gevolg van klimaatverandering spelen nu al. De Deltascenario’s geven een inkijk hoe de huidige knelpunten gaan verergeren en hoe nieuwe klimaatopgaven ontstaan richting 2050 en 2100. Elke zes jaar worden deze scenario’s geactualiseerd. Ze brengen in beeld welke problemen er zullen ontstaan door wateroverlast en droogte, problemen die heel Nederland raken. Wat betekent dit vooruitzicht voor het aanbod aan zoetwater?

Waterproblemen in het gebied van Delfland

De Deltascenario's zijn de basis voor verdere berekeningen op regionaal of zelfs meer lokaal niveau en geven de waterbeheerders een goed beeld van hoe de toekomst zich kan gaan ontwikkelen en de daaraan gekoppelde wateropgaven. Specifiek voor Delfland geldt: meer wateroverlast, verzilting en een groeiende vraag naar zoetwater in 2050 en 2100. Lineke Tiemens, adviseur klimaatadaptatie en zoetwater bij Delfland, levert via het Nationaal Deltaprogramma Zoetwater input aan de doorberekening van de Deltascenario’s. Ze licht toe wat deze toekomstscenario’s betekenen voor ons gebied.

Evenwicht in vraag en aanbod zoetwater

De wateropgaven worden steeds groter door klimaatverandering. “In 2018 en 2022 hebben we periodes van extreme droogte meegemaakt. Dat waren weken van non-stop alle zeilen bijzetten, herinnert Tiemens zich nog goed. In droge en warme periodes verdampt meer water en neemt de waterstand in de rivieren af. Andere landen en gebieden die verderop in Europa langs de rivieren liggen, hebben inmiddels al uit dat schaarse water geput. Zo’n non-stop crisis kan deze zomer opnieuw gebeuren. “Tijdens een extreem droge periode stroomt minder water door de rivieren. Vanuit de zee dringt steeds meer zoutwater de riviermonding binnen waardoor ons gebied verzilt. Dat is schadelijk voor land- en tuinbouwgewassen”, legt ze uit. “Ons gebied in de Randstad raakt dichtbevolkt, met meer nieuwbouw en meer behoefte aan groen in de stad. Die stedelijke ontwikkelingen vragen allemaal om meer water. Kortom, door een toekomstig tekort aan zoetwater wordt het knap ingewikkeld om vraag en aanbod van zoetwater in evenwicht te houden. Vandaar dat Delfland oplossingen zoekt om het water vast te houden, daar waar het valt”, geeft Tiemens aan.

Trend in watervraag

De Deltascenario’s zijn gekoppeld aan de klimaatscenario’s van het KNMI en aan toekomstige sociaaleconomische en ruimtelijke ontwikkelingen. “Delfland kan bijvoorbeeld beleid ontwikkelen hoe het waterschap met een toenemende zoetwatervraag moet omgaan. Tiemens is blij dat de Deltascenario’s voor het eerst duidelijk aangeven dat verschillende klimaatadapatieve maatregelen zelf ook om meer zoetwater vragen. “Maatregelen die dan specifiek zijn toegespitst op ons verstedelijkte gebied, zoals meer vergroening, uitdroging van veenweiden tegengaan en beheer van het grondwaterpeil. Hiermee kunnen we als waterschap zelf gedetailleerd in kaart brengen welke watervraag en wateraanbod we elk jaar kunnen verwachten.”

Samenwerken

Tiemens: “Voorlopig hebben we nog net genoeg zoetwater. Bij een tekort aan zoetwater wordt het aangevoerd vanuit het Brielse meer en zelfs uit het Amsterdam-Rijnkanaal.” Maar ook het Brielse meer en het Amsterdam-Rijnkanaal staan onder druk. Zeker als er weer in de zomer een lange periode van extreme droogte aanbreekt. Het waterschap kan het tekort aan zoetwater in het gebied niet alleen oplossen. “We vragen gemeenten en bewoners om mee te helpen. Met de gemeente Rotterdam en Den Haag hebben we bijvoorbeeld projecten gerealiseerd waarmee we overtollige neerslag in de ondergrond opslaan, zoals de Urban Waterbuffers, om het water in tijden van droogte te gebruiken. Ook met woningcorporaties voeren we pilots uit om terreinen te vergroenen en te ontharden, om het water vast te houden en de wijk klimaatkrachtiger te maken”, concludeert Tiemens.

Volgens de Deltascenario’s is het zoetwatertekort groot en urgent. “Er is nog onvoldoende maatschappelijk besef dat zoetwater in de toekomst steeds schaarser wordt”, vindt Tiemens. “En dat is ook logisch, want tekort aan zoetwater is een relatief nieuw probleem. Nederland, waterland kent iedereen. Nederland, dor land is nieuw. Om met Deltacommissaris Co Verdaas te spreken: “Het wordt vechten om het water.”